روش‌های متداول پیشین انجام نظرسنجی‌ها و پیمایش‌ها و در واقع جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها که می‌توان آنها را “روش‌های سنتی” انجام پیمایش نامگذاری کرد شامل روش‌های کتبی و شفاهی (حضوری) بودند که در تمام این روش‌ها، ابزار پرسشنامه است و تنها شیوه توزیع، جمع‌آوری و تحلیل داده‌هاست که تغییر می‌کند. این روش‌های سنتی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
• فرستادن پرسشگر به محل حضور جمعیت هدف برای انجام مصاحبه یا گفت‌وگوظ
• استفاده از پست برای ارسال و بازگرفتن پرسشنامه
• و استفاده از تلفن.
●مزایای نظرسنجی الکترونیک
در کنار روش‌های مختلف نظرسنجی با تمام مزایا و معایبی که دارند، می‌توان پرسشنامه را از بسته نرم‌افزارهای فعال در شبکه دریافت و تنظیم کرد و از طریق شبکه اینترنت یا شبکه داخلی محل کار یا از طریق نامه الکترونیکی توزیع و جمع‌آوری نمود. این بسته‌های نرم‌افزاری، ابزارهایی انعطاف‌پذیر و سازگار هستند که می‌توانند متناسب با هر نوع کاربری و تحقیقی از جمله سنجش رضایت شغلی کارمندان، سطح انگیزش، تحقیقات بازاریابی، تعیین سطح رضایت مشتری و … تنظیم شوند. به علاوه این بسته‌های نرم‌افزاری برای کاربران مختلف و در سطوح مختلف از دانشگاهی تا شرکت‌های بزرگ بین‌المللی و حتی دولت‌ها طراحی شده‌اند و لذا نیاز به آموزش تخصصی چندانی ندارند. از دیگر مزایای این بسته‌‌ها توانایی و قابلیت ارتقاء یافتن و به روز شدن(Upgrade) از سوی شرکت خدمات‌دهنده است. در واقع با استفاده از این نرم‌افزارها می‌توان با هزینه‌ای اندک، پرسشنامه‌ای را با ظاهر حرفه‌ای و با سرعتی بالا در سطحی وسیع توزیع کرد.
توانایی‌های موجود در بسته‌های نرم‌افزاری فعال در شبکه به ما این امکان را می‌دهد که:
– هزینه‌های استخدام پرسشگر، جابجایی‌ها، ارسال و جمع‌آوری پرسشنامه را کاهش دهیم.
– خطرات تهدیدکننده پرسشگران وجود نداشته باشد.
– مطالعات مقدماتی را می‌توان برای انجام پرسشنامه نهایی با هزینه‌ای اندک انجام داد.
– می‌توان به جمعیتی بیش از جمعیت هدف به آسانی دسترسی داشت.
– امکان ارسال پرسشنامه به نقاط مختلف جهان و با سرعت بالا.
به علاوه، استفاده از این بسته‌های نرم‌افزاری احتیاج به فراگیری نحوه استفاده از برنامه‌های مختلف را منتفی می‌کند و در ضمن از محیط گرافیکی زیبایی برخوردار است. این بسته‌های نرم‌افزاری محتوی نرم‌افزار تولید خودکار پرسشنامه متناسب با هدف، کنترل‌کننده خودکار اعتبار داده‌ها، صفحه‌آرای حرفه‌ای، گزینه‌های چندگانه توزیع پرسشنامه، توانایی ارائه گزارش نهایی در ۲۰ قالب و ابزارهای پیشرفته تحلیل داده‌هاست.
●معایب نظرسنجی الکترونیک
با تمام این اوصاف و مزایای موجود در استفاده از شبکه‌ها و بسته‌های نرم‌افزاری، معایبی را هم می‌توان برای آن برشمرد. یکی از معایب آن، از دست دادن امکان گفت‌وگوی رو در رو با پاسخگویان بویژه در مرحله مطالعات مقدماتی است. ایراد دیگر، وجود نداشتن تضمین امنیتی، هنگام استفاده از شبکه اینترنت است.در ضمن پاسخگویان این روش تنها به کاربران شبکه‌ها محدود می‌شوند. ضعف دیگر این روش فراوان شدن این نوع نظرسنجی و احتمال وجود ویروس‌های اینترنتی است و لذا این امکان وجود دارد که کاربر پیش از باز کردن نامه الکترونیکی حاوی پرسشنامه و توضیحات، آن را از صندوق پستی خود حذف کند. از دیگر معایبی که برای این روش جمع‌آوری داده‌ها می‌توان برشمرد، میزان اعتبار پاسخ‌هاست که در این روش به علت حضور کاربر در فضای مجازی و ناشناخته ماندن از سطح پایین‌تری از اعتبار برخوردار است. به هر حال این روش، روش نوینی است و برای مشخص‌تر شدن قابلیت‌ها و ضعف‌های آن باید زمان بیشتری انتظار کشید چرا که برخی امکانات که در زمره معایب این روش محسوب می شود در حال مرتفع شدن است، از جمله افزایش روز افزون فراگیری شبکه‌ها که دسترسی به جمعیت بیشتری را مقدور می‌کند.
“نظرسنجی الکترونیک” نوشته: هادی خوشنویس در ماهنامه فرهنگ و پژوهش شماره ۱۵۹